کد مطلب:40016 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

آيا مسلمانان در سقيفه جهت انتخاب خليفه به دليل شرعي متكي بودند يا به اسلوب و روش جاهلي؟

گاهي به نظر ميرسد كه آنان در اين قسمت به دليل شرعي متكي بودند، به گواه اينكه آنها گاهي با خود پيامبر اكرم نيز بيعت ميكردند، ولي اگر كمي دقت كنيم، ميبينم اين بيعت، بعد از اقرار به نبوت و قبول حاكميت آن حضرت انجام ميگرفت و اين بيعت به مثابه اظهار اخلاص و اعلان وفاداري و تجديد عهد و قبول فرمان او در جنگها و وقايع مهم بود، نه اينكه با اين بيعت ميخواستند، آن حضرت را براي رهبري تعيين كنند، زيرا او از طرف خداوند براي اين مقام تعيين شده بود و ديگر احتياج به بيعت مردم نداشت .
از اين جهت بايد گفت، شيوهاي كه با آن در سقيفه، خليفه تعيين گرديد، شيوهاي بود كه در دوران قبل از اسلام، در ميان آنان مرسوم بود و آنان در ايام جاهليت وقتي ميخواستند، براي خود رئيسي بگمارند، با يك نفر بيعت ميكردند و معناي اين بيعت اين بود، كه اين شخص را بهعنوان رئيس نصب كردند.
بهترين دليل بر اينكه تعيين خليفه، با آن روشي كه در سقيفه انجام پذيرفت، مطابق با اسلوب و روش عرب جاهلي بود كه در دوران قبل از اسلام، به آن عمل ميكردند، اين است كه آنان در تعيين خليفه، به آن شرايطي كه در حاكم اسلامي معتبر است، ابداً اعتناء و توجهي نداشتند و در صحيح نشاندادن كار خود در وقت لازم، به آيات قرآن، مثل آيات شورا و مشورت و يا آياتي كه مشتمل بر كلمه «بيعت» است، استناد ننمودند.
بلكه هر دو گروه كه بهخاطر نيل به قدرت با هم نزاع ميكردند و در اين رابطه سخناني كه ميگفتند و به اصولي كه استناد ميجستند، هيچ ارتباطي با تعاليم اسلام نداشت، مانند: برتري نسب و يا كمك كردن به پيامبر و امثال آن مثلا مهاجر، وقتي كه ادعاء ميكند كه خلافت بايد در دست آنها باشد، بر اين استناد ميكند كه رسول خدا خود از قريش است، و در مقابل اين، انصار هم بر شايستگي خود به خلافت، با اين استدلال ميكردند كه آنان به پيامبر پناه دادهاند و به او ياري نمودهاند و جان و مال و اولاد خود را در راه او فدا كردهاند.
معلوم است آنچه كه به آن استناد ميكردند و به آن استدلال مينمودند روي ملاك و ضابطه اسلامي نبوده است.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني